Paraneoplastische syndromen zijn een reeks symptomen die optreden bij kanker en die het gevolg zijn van stoffen die een tumor afscheidt of van de reactie van het lichaam op de tumor. Ze komen het meest voor bij long-, borst-, eierstok- en lymfoomkanker en kunnen soms de eerste symptomen van de ziekte veroorzaken. De symptomen variëren sterk, afhankelijk van de specifieke stoffen die verantwoordelijk zijn en kunnen symptomen omvatten van een hoog calciumgehalte, symptomen van een laag natriumgehalte in het bloed, symptomen gerelateerd aan een hoog cortisolgehalte (syndroom van Cushing) en andere. De behandeling richt zich meestal op het behandelen van de onderliggende kanker terwijl de symptomen, zoals een hoog calciumgehalte, worden beheerd.
Inhoudsopgave
Paraneoplastische syndromen bij kanker
Paraneoplastische syndromen worden als zeldzaam beschouwd, maar sommige vormen komen vaker voor dan andere, zoals paraneoplastische neuropathieën, die kunnen voorkomen bij ongeveer 10% van de mensen met bepaalde vormen van kanker van het immuunsysteem.
De kankersoorten die het vaakst in verband worden gebracht met paraneoplastische syndromen zijn longkanker, borstkanker, eierstokkanker, alvleesklierkanker, maagkanker, nierkanker, leukemieën en lymfomen.
Wanneer ze bij longkanker worden aangetroffen, komen ze het vaakst voor bij plaveiselcel- en kleincellige longkanker. De symptomen kunnen vrijwel elk lichaamssysteem betreffen en omvatten symptomen die normaal gesproken niet met kanker worden geassocieerd. Symptomen van deze syndromen kunnen het eerste teken zijn dat er kanker aanwezig is, en ontstaan lang voordat de symptomen van de kanker zelf zich voordoen. Helaas kunnen de symptomen al vroeg verkeerd worden gediagnosticeerd, vooral als er geen vermoeden is van een diagnose van kanker.
In sommige gevallen scheidt de tumor direct de substantie af die verantwoordelijk is voor de symptomen. In andere gevallen produceert het lichaam (het immuunsysteem) de substantie, vaak in een poging om de tumor aan te vallen. Wanneer de substantie gezonde cellen beschadigt naast de tumor, is het een vorm van auto-immuunreactie.
Paraneoplastische syndromen houden geen verband met de grootte van een tumor of de aanwezigheid van metastasen en kunnen optreden voordat een tumor wordt gediagnosticeerd en zelfs nadat een tumor is verwijderd.
Veel voorkomende paraneoplastische syndromen
Er zijn verschillende paraneoplastische symptomen die bij longkanker voorkomen, maar de twee meest voorkomende zijn hypercalciëmie en SIADH.
Hypercalciëmie
Hypercalciëmie als paraneoplastisch syndroom komt het meest voor bij plaveiselcelcarcinoom van de longen , een vorm van niet-kleincellige longkanker. Hypercalciëmie verwijst naar een verhoogd calciumgehalte in het bloed. Hypercalciëmie bij longkanker kan worden veroorzaakt door een combinatie van de kanker die een hormoon afscheidt dat bekend staat als parathyroïdhormoon-gerelateerd peptide (PTHrP), plus calcium dat vrijkomt door de afbraak van bot als gevolg van de aanwezigheid van kanker in het bot .
Symptomen kunnen zijn: dorst, spierzwakte, verlies van eetlust, verwardheid, buikpijn en depressie. De beste manier om hypercalciëmie te behandelen is door de kanker zelf te behandelen, maar ervoor zorgen dat mensen voldoende vocht binnenkrijgen is erg belangrijk, zowel voor de symptomen als omdat dit syndroom vaak ernstige nierschade veroorzaakt. Wanneer hypercalciëmie ernstig is, zijn er ook andere behandelingen nodig.
Syndroom van ongepaste ADH-secretie (SIADH)
Syndroom van ongepaste ADH-secretie of SIADH, komt het meest voor bij kleincellige longkanker en wordt gekenmerkt door een laag natriumgehalte in het bloed (hyponatriëmie). Symptomen kunnen hoofdpijn, spierzwakte, geheugenverlies en vermoeidheid zijn, maar als het heel snel optreedt of heel ernstig is, kan het toevallen en bewusteloosheid veroorzaken. De beste manier om SIADH te behandelen, is door de kanker te behandelen, en uit een onderzoek bleek dat de behandeling van kleincellige longkanker met chemotherapie de symptomen van SIADH bij maximaal 80% van de mensen kan verminderen. Specifieke behandelingen voor hyponatriëmie (laag natriumgehalte) als gevolg van SIADH kunnen bestaan uit het beperken van de waterinname of het gebruik van andere vloeistoffen of medicijnen.
Een ander paraneoplastisch syndroom dat bij sommige mensen met longkanker voorkomt, is maligne hyponatriëmie. Dit syndroom heeft een ander mechanisme, maar houdt ook verband met een laag natriumgehalte in het bloed.
Andere typen
Paraneoplastische syndromen kunnen bijna elk lichaamsdeel treffen en veel verschillende symptomen veroorzaken. Enkele van de meest voorkomende syndromen hebben betrekking op de hersenen, het endocriene systeem, de huid, de nieren, de ogen, de botten en de bloedcellen. Omdat deze symptomen kunnen optreden voordat longkanker wordt vastgesteld, kan het erg frustrerend zijn als artsen op zoek gaan naar de oorzaken. Hier worden nog een paar andere relatief veel voorkomende syndromen vermeld.
Syndroom van Cushing
Het syndroom van Cushing , een syndroom dat wordt veroorzaakt door een verhoogd cortisolgehalte in het bloed, kan zwellingen (die vaak leiden tot een ‘halvemaanvormig gezicht’), hoge bloeddruk en striae veroorzaken, die lijken op de strepen die sommige vrouwen tijdens de zwangerschap krijgen.
Acromegalie
Bij dit syndroom maakt een longtumor een hormoon aan dat lijkt op groeihormoon. Bij kinderen kan dit leiden tot algemene groei, bij volwassenen resulteert het voornamelijk in groei van de handen en voeten.
Hypoglykemie
Sommige longtumoren scheiden stoffen af die de bloedsuikerspiegel verlagen. Dit kan leiden tot symptomen van hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel), zoals duizeligheid, tintelingen rond de mond, trillen, honger en angst. Wanneer ernstig, kunnen verwarring en bewustzijnsverlies optreden.
Carcinoïde syndroom
Sommige vormen van longkanker, en ook sommige carcinoïde tumoren in de longen ( neuro-endocriene tumoren ), scheiden peptiden af, zoals serotonine, die roodheid van het gezicht en diarree kunnen veroorzaken.
Polymyositis/Dermatomyositis
Sommige longtumoren scheiden stoffen uit die leiden tot ontsteking van de huid en zachte weefsels (polymyositis/dermatomyositis). Dit komt het meest voor bij plaveiselcelkanker van de long.
Neurologische syndromen
Er zijn verschillende neurologische syndromen die paraneoplastische syndromen bij longkanker kunnen zijn. Een voorbeeld hiervan is cerebellaire ataxie, een aandoening waarbij een ontsteking van de hersenen leidt tot een gebrek aan coördinatie.
Paraneoplastische glomerulopathie
Sommige longtumoren scheiden stoffen uit die schade aan de nieren veroorzaken. Een voorbeeld hiervan is paraneoplastische glomerulopathie.
Behandelingen
Paraneoplastische syndromen variëren sterk in hun symptomen, en er kunnen zelfs meerdere oorzaken zijn voor een van deze specifieke syndromen. Om die reden zal de behandeling op maat gemaakt moeten worden voor elke individuele kanker en elk syndroom.
Over het algemeen is de beste behandeling voor elk van deze syndromen (vooral omdat de stoffen die deze symptomen veroorzaken meestal worden geproduceerd door kankercellen of door het lichaam als reactie op kankercellen) het behandelen van de onderliggende kanker.
Wanneer een stof door het immuunsysteem wordt aangemaakt (auto-immuunreactie), zijn mogelijk behandelingen zoals corticosteroïden of andere behandelingen nodig om de immuunreactie te verminderen.
Gelukkig zijn de behandelingen voor longkanker, zelfs voor gevorderde longkanker, de laatste jaren verbeterd. Ook bij de moeilijker te behandelen vormen van kanker, zoals plaveiselcelcarcinoom van de longen en kleincellige longkanker, wordt vooruitgang geboekt.
Prognose
Over het algemeen hebben longkankers die gepaard gaan met paraneoplastische syndromen een slechtere prognose, maar dit kan variëren afhankelijk van het specifieke syndroom en het type longkanker.
Een woord van Health Life Guide
Het kan heel verontrustend zijn om te horen dat uw symptomen het gevolg zijn van een paraneoplastisch syndroom, niet alleen omdat ze verband houden met een onderliggende kanker, maar ook omdat veel mensen nog nooit eerder van deze soms vreemd ogende symptomen hebben gehoord. Het is vooral belangrijk om uw eigen belangenbehartiger te zijn als u met een paraneoplastisch syndroom te maken hebt.
Wanneer kanker wordt vastgesteld, is het soms veel te gemakkelijk om de symptomen af te doen als zijnde het gevolg van de kanker of een gerelateerd syndroom, vooral symptomen zoals kankermoeheid .
Als u al uw symptomen onder de aandacht van uw oncoloog brengt, geeft u hem/haar de kans om te zoeken naar andere aandoeningen die mogelijk aanwezig zijn en behandelbaar zijn. Ook kan hij/zij u helpen bij het omgaan met de symptomen die niet verlicht kunnen worden.