Od 1990 roku fibromialgię diagnozowano przede wszystkim na podstawie obecności punktów tkliwych, małych obszarów ciała zlokalizowanych w pobliżu (ale nie na) stawie, które powodują ból po naciśnięciu. Chociaż nie ma wątpliwości, że punkty tkliwe są charakterystyczne dla fibromialgii, badania od dawna kwestionują ich zdolność do prawidłowego diagnozowania choroby.
W odpowiedzi Amerykańskie Kolegium Reumatologii (ACR) w 2010 r. i ponownie w 2016 r. dokonało rewizji swoich wytycznych diagnostycznych, zastępując badanie punktów tkliwych dwoma oddzielnymi testami, które charakteryzują całościowe doświadczenie objawowe.
Spis treści
Charakterystyka punktów czuciowych
Punkty tkliwe są definiowane przez ACR jako 18 dwustronnych punktów na ciele — dziewięć po jednej stronie i dziewięć po drugiej — gdzie ból można odczuć bezpośrednio pod skórą po naciśnięciu. Nie należy ich mylić z punktami spustowymi, które powodują ból w innej części ciała po naciśnięciu.
Chociaż ból w punktach tkliwych nie jest głęboko odczuwalny, może być mimo to intensywny. Chociaż możesz mieć inne punkty bólu na ciele, to są to te, które są wspólne dla większości osób z fibromialgią.
Punkt tkliwy może być tak mały jak grosz i zmieniać intensywność i lokalizację. Dziewięć dwustronnych punktów tkliwych znajduje się w następujących częściach ciała:
- Mięśnie dolno-przednie szyi
- Górna część klatki piersiowej tuż pod obojczykiem
- Tył szyi w mięśniach podstawy czaszki
- Mięśnie czworoboczne pleców i ramion
- Mięśnie nadgrzebieniowe w okolicy łopatki
- Na zewnątrz łokcia, gdzie ścięgna przyczepiają się do kości
- Górno-zewnętrzny kwadrant mięśnia pośladkowego
- Poza biodrem
- Wewnętrzna strona kolana
Wyzwanie diagnozy
Fibromialgia to choroba powodująca rozległy przewlekły ból , głównie mięśni, ścięgien i tkanek łącznych. Czasami nazywana reumatyzmem mięśniowym lub zespołem reumatycznym, różni się od zapalenia stawów i innych chorób reumatycznych układu mięśniowo-szkieletowego tym, że nie powoduje uszkodzeń stawów.
Ponieważ przyczyna fibromialgii jest nadal nieznana, diagnoza może być bardzo trudna. Ponadto od dawna toczy się debata na temat kryteriów, które mogą ostatecznie zdiagnozować tę chorobę.
Zgodnie z wytycznymi ACR z 1990 r. fibromialgię można ostatecznie zdiagnozować na podstawie obecności punktów tkliwych. Aby potwierdzić obecność punktu tkliwego, pracownik służby zdrowia albo naciska punkt palcem, albo używa urządzenia zwanego dolorymetrem, który może zmierzyć dokładną ilość zastosowanego nacisku. Wynik pozytywny to taki, w którym występuje ból.
Diagnozę fibromialgii można potwierdzić, jeśli u pacjenta występuje ból w co najmniej 11 z 18 punktów tkliwych oraz ból rozprzestrzeniony we wszystkich czterech kwadrantach ciała przez co najmniej trzy miesiące.
Ograniczenia tych wytycznych zostały wkrótce dostrzeżone przez reumatologów , których pacjenci często nie spełniali kryteriów. Ponieważ ból związany z fibromialgią może zmieniać swoją wielkość i lokalizację, wielu pracowników służby zdrowia zaczęło się zastanawiać, czy punkty tkliwe nie są lepiej przystosowane do charakteryzowania zaostrzeń choroby, a mniej do diagnozowania samej choroby.
Zmiany w kryteriach diagnostycznych
Z powodu niedociągnięć w kryteriach diagnostycznych, ACR wydało w 2010 r. nowe wytyczne, wykluczając punkty tkliwe z procesu. W ich miejsce ACR wprowadziło dwa oddzielne narzędzia oceny: szeroko rozpowszechniony indeks bólu (WPI) i skalę nasilenia objawów (SS).
WPI to kwestionariusz, w którym pyta się, czy w ciągu ostatniego tygodnia odczuwałeś ból w którejkolwiek z 19 części ciała. Każdej odpowiedzi „tak” przypisuje się 1 punkt, co daje maksymalną możliwą liczbę 19 punktów.
SS to kwestionariusz służący do oceny nasilenia czterech różnych objawów (zmęczenie, nieprzerwany sen, objawy poznawcze i objawy fizyczne) w skali od 0 do 3, przy czym maksymalna liczba punktów wynosi 12.
Aby ostatecznie zdiagnozować fibromialgię, lekarz musi potwierdzić wszystkie z poniższych:
- Albo WPI wynoszący 7 lub więcej przy SS wynoszącym 5 lub więcej LUB WPI wynoszący od 3 do 6 przy SS wynoszącym 9 lub więcej
- Utrzymujące się objawy na podobnym poziomie przez co najmniej trzy miesiące
- Brak innego wyjaśnienia objawów
Te nowe kryteria przesunęły nacisk z konkretnego bólu w danym momencie na ogólną charakterystykę stanu chorobowego. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Arthritis Care & Research, te nowe kryteria były w stanie objąć 88,1 procent osób z fibromialgią bez konieczności badania punktów tkliwych.
Uznano to za znaczącą poprawę w porównaniu do poprzednich kryteriów, w przypadku których wczesne badania sugerowały, że analiza punktów wrażliwych w izolacji pozwala na postawienie prawidłowej diagnozy tylko w 50% przypadków.
Diagnostyka różnicowa
Można by rzec, że najważniejszą częścią diagnozy fibromialgii jest wykluczenie wszystkich innych przyczyn przewlekłego, rozległego bólu. Dopóki wszystkie inne wyjaśnienia nie zostaną zbadane i wykluczone, pozytywny wynik WPI i SS może dać jedynie domniemaną diagnozę.
Oto niektóre z chorób, które reumatolog może zbadać na podstawie wieku, płci, historii medycznej i chorób współistniejących:
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
- Zapalenie wątroby typu C
- Niedoczynność tarczycy
- Toczeń
- Stwardnienie rozsiane
- Miastenia gravis
- Polimialgia reumatyczna
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- twardzina
- Zespół Sjögrena
Słowo od Health Life Guide
Chociaż rozpoznanie fibromialgii nie opiera się już na badaniu punktów tkliwych, test ten nadal może być stosowany w celu wsparcia diagnostyki i leczenia.
Jednocześnie zrozumienie koncepcji punktów tkliwych może pomóc Ci w znalezieniu wyjaśnienia bólu, o którym inni mogą twierdzić, że „wszystko dzieje się w Twojej głowie”. Może to zapewnić Ci kontekst, którego potrzebujesz, aby dokładnie opisać swój ból i inne objawy swojemu lekarzowi pierwszego kontaktu lub, co jeszcze lepsze, reumatologowi.