Mondkanker is een type hoofd- en halskanker dat ontstaat wanneer abnormale cellen in de bekleding van de wangen, het tandvlees, het gehemelte, de tong of de lippen ongecontroleerd groeien. Vaak wordt orofaryngeale kanker, die het zachte gehemelte, de zij- en achterwanden van de keel, het achterste derde deel van de tong en de amandelen aantast , ook onder deze term geschaard.
Tabaks- en alcoholgebruik zijn de grootste risicofactoren voor de ziekte, maar er zijn er nog meer, waaronder een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). De meest voorkomende symptomen van mondkanker zijn een niet-genezende zweer of aanhoudende pijn in de mond.
Een biopsie is nodig om de diagnose te bevestigen. Afhankelijk van de locatie en de verspreiding van de kanker, varieert de behandeling, maar over het algemeen omvat het een operatie, bestraling en/of chemotherapie.
De overgrote meerderheid van mondkankers zijn plaveiselcelkankers.
Plaveiselcellen zijn de dunne, platte cellen die de mond en keel bekleden. Veel minder vaak kunnen niet-plaveiselcel mondkankers zoals speekselkliertumoren of lymfoom ontstaan.
Inhoudsopgave
Symptomen van mondkanker
Volgens de American Cancer Society zijn de meest voorkomende symptomen van mondkanker een zweer in de mond die niet geneest of pijn in de mond of keel die niet weggaat.
Andere mogelijke symptomen van mondkanker zijn:
- Witte vlek (leukoplakie genoemd) of rode vlek (erythroplakie genoemd) aan de binnenkant van de mond
- Niet-genezende korst op de lip of zweertje in de mond
- Bloedingen uit de mond die niet het gevolg zijn van een verwonding
- Pijn en/of moeite met kauwen
- Opgezwollen klieren (lymfeklieren) of een massa in de nek
- Kaakpijn of zwelling
- Moeilijkheden met slikken , spreken of bewegen van de tong of kaak
- Gevoelloze tong of gebied van de mond
- Losse tanden of kunstgebitten
- Aanhoudende slechte adem
Oorzaken
Hoewel de exacte oorzaak van mondkanker onduidelijk is, zijn er wel factoren die het risico op het ontwikkelen van mondkanker vergroten.
Misschien wel de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van mondkanker is tabaksgebruik. Het roken van sigaretten, sigaren en pijpen verhoogt het risico op kanker in de mond of keel. Bovendien verhogen rookloze of orale tabaksproducten, vaak “dip” of “chew” genoemd, het risico op het ontwikkelen van kanker aan de wangen, het tandvlees en de binnenkant van de lippen.
Andere risicofactoren die verband houden met de ontwikkeling van mondkanker zijn:
- Overmatig alcoholgebruik: het risico neemt aanzienlijk toe wanneer iemand zowel rookt als veel drinkt.
- Humaan papillomavirus (HPV) , met name HPV type 16, dat wordt overgedragen via seksueel contact. Let op, het is zelden gerelateerd aan mondkanker. Orofarynxkanker (komt voor in amandelen, tongbasis, etc.) is het type kanker dat vaak wordt geassocieerd met HPV-infectie.
- Een dieet volgen met weinig fruit en groenten
- Blootstelling aan overmatig zonlicht (verhoogt het risico op lipkanker )
- Een verzwakt immuunsysteem hebben
- Bepaalde onderliggende gezondheidsproblemen hebben, zoals graft-versus-hostziekte of een genetisch syndroom zoals Fanconi-anemie
- Kauwbetelpruim , een stimulerend middel dat wordt ingenomen als kauwtabak en vaak wordt gemengd met tabak
Mondkanker komt vaker voor bij mannen, mogelijk omdat mannen vaker roken en alcohol gebruiken dan vrouwen.
Mondkanker komt ook vaker voor bij volwassenen ouder dan 55 jaar, hoewel dit verandert omdat het aantal kankers dat verband houdt met een HPV-infectie toeneemt.
Diagnose
Het diagnosticeren van mondkanker is een stapsgewijze aanpak die vaak begint met een huisarts of tandarts die een afwijking in uw mond of keel ziet na het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek. In dit geval, of als u een of meer symptomen ervaart die verdacht zijn voor mondkanker, zal uw zorgverlener u doorverwijzen naar iemand die gespecialiseerd is in ziekten van de mond en keel, een zogenaamde KNO-arts (keel-, neus- en oorarts).
De KNO-arts zal een grondig hoofd- en halsonderzoek uitvoeren, waarbij hij op zoek gaat naar alle afwijkende gebieden en/of vergrote lymfeklieren. Om dit onderzoek zo goed mogelijk uit te voeren, kan de KNO-arts een endoscoop gebruiken (een flexibele buis met een camera en een lampje aan het uiteinde).
Als er tijdens het onderzoek verdachte gebieden worden gevisualiseerd, wordt er een weefselmonster (een biopsie genoemd) verwijderd. Als er kankercellen in de biopsie worden gevonden, wordt het stadium van de ziekte (hoe ver de kanker zich heeft verspreid) bepaald. Over het algemeen wordt stadiëring gebruikt om zowel de juiste behandeling te bepalen als om de prognose of vooruitzichten van een persoon te voorspellen.
Enkele van de tests die bij het in kaart brengen van de stadia worden uitgevoerd, zijn:
- HPV-test van het biopsiemonster
- Magnetische resonantie beeldvorming (MRI)
- Computertomografie (CT)-scan van de nek en borst
- Positronemissietomografie (PET)-scan
- Tandheelkundige röntgenfoto’s
- Bariumslik (gastro-intestinale reeks röntgenfoto’s van de slokdarm en de maag)
Vroege stadia van mondkanker, in het tandvlees ( gingiva)) bijvoorbeeld, manifesteren zich als een witte vlek of rode zweer. Stadium 2 tumoren zijn groter en groeien meer dan 2 centimeter. Stadium 3 tumoren raken nabijgelegen lymfeklieren aan, waardoor deze opzwellen, en stadium 4 tumoren in meerdere lymfeklieren en ander weefsel.
Behandeling
Het behandelregime dat u, uw KNO-arts en oncoloog kiezen, hangt af van het stadium en de locatie van de kanker, evenals uw zorgdoelen. Het is verstandig om alle opties te bespreken in relatie tot uw geval.
Chirurgie
Een operatie (uitgevoerd door uw KNO-arts) om kankerweefsel te verwijderen is meestal de eerste methode om mondkanker te behandelen en wordt het meest gebruikt voor mondkankers in een vroeg stadium. Tijdens een operatie om kanker te verwijderen, kunnen ook lymfeklieren in de nek worden verwijderd, omdat mondkankers zich daar vaak verspreiden.
Voor sommige mensen is een operatie de enige behandeling die nodig is; voor anderen kan ook chemotherapie en/of bestraling nodig zijn.
Stralingstherapie
Radiotherapie gebruikt bepaalde soorten hoogenergetische stralingsbundels om tumoren te verkleinen of kankercellen te elimineren. Radiotherapie werkt door het DNA van een kankercel te beschadigen, waardoor deze zich niet meer kan vermenigvuldigen.
Chemotherapie
Chemotherapie kan worden gegeven in plaats van een operatie (meestal gecombineerd met radiotherapie) om sommige mondkankers te behandelen (chemoradiatie genoemd). Het kan ook worden gegeven vóór een operatie om de grootte van een kanker te verkleinen (neoadjuvante chemotherapie genoemd) of na een operatie in combinatie met radiotherapie (adjuvante chemoradiatie genoemd) om alle overgebleven kankercellen te elimineren. Bij gevorderde kankers kan chemotherapie worden gebruikt om de tumorgroei te vertragen en symptomen te verlichten.
Gerichte therapie
De gerichte therapie die wordt gebruikt om mondkanker te behandelen, heet Erbitux (cetuximab) en werkt door zich te richten op een proteïne die zich op kankercellen bevindt, genaamd epidermale groeifactor (EGFR). Dit proteïne helpt kankercellen groeien en dupliceren, dus door het te blokkeren, kan de groei van kanker worden gestopt. Afhankelijk van het stadium van de kanker, kan cetuximab worden gecombineerd met bestraling of chemotherapie, of zelfs als een enkelvoudig middel worden gebruikt.
Ondersteunende therapie
Ondersteunende therapie voor mondkanker richt zich op symptoombestrijding, zoals pijnbestrijding en het optimaliseren van de voeding.
Omgaan met
Voor veel mensen veroorzaakt de diagnose en behandeling van mondkanker een zekere mate van psychische stress. Dit komt niet alleen door de fysieke uitdagingen van het leven met mondkanker (bijvoorbeeld vermoeidheid, behandeling ondergaan of problemen met eten of drinken), maar ook door de praktische, alledaagse uitdagingen van het leven met kanker (bijvoorbeeld het regelen van werk- of verzekeringskwesties of het navigeren door relaties met familie en vrienden).
Het goede nieuws is dat u en uw dierbaren de komende periode
met de juiste copingstrategieën (strategieën die aansluiten bij uw specifieke behoeften) goed door kunnen komen.
Een woord van Health Life Guide
De sleutel tot het genezen van mondkanker is het vroegtijdig ontdekken ervan, wat helaas niet gebeurt bij bijna de helft van de nieuw gediagnosticeerde gevallen. Het goede nieuws is echter dat er, ondanks het ontbreken van een officiële screeningstest of richtlijn, steeds meer bewustzijn is van mondkanker.
Dit heeft veel artsen en tandartsen geïnspireerd om meer gedetailleerde mondonderzoeken uit te voeren tijdens routinematige afspraken. Patiënten worden ook aangemoedigd om periodiek zelfonderzoek te doen en proactief te zijn met het plannen van een snelle afspraak wanneer een symptoom, zoals een nieuwe knobbel of zweer in de mond of keel, zich voordoet.