De anatomie van de okselzenuw

De axillaire zenuw, ook wel de circumflex zenuw genoemd, ontspringt uit de achterste streng van een netwerk van zenuwen genaamd de brachiale plexus, precies op het niveau van de oksel. Het is een belangrijke perifere zenuw van de arm, die vezels van de vijfde en zesde halswervel (C5 en C6) vervoert, die zich in de buurt van de basis van de nek bevinden. Het primaire doel van de axillaire zenuw is om zenuwfunctie te leveren aan het schoudergewricht en drie spieren in de arm, maar het innerveert ook wat huid in dat gebied.

Anatomie

Met uitzondering van de hersenzenuwen, vertakken alle zenuwen in uw lichaam zich vanuit het ruggenmerg. Ze ontspringen tussen de wervels en lopen vervolgens verder naar verschillende spieren en andere structuren in uw lichaam.

De axillaire zenuw dankt zijn naam aan de axilla, wat de medische naam is voor de oksel. Je hebt er twee, één aan elke kant (zoals bij de meeste zenuwen). Ze worden echter meestal aangeduid als een enkele zenuw, of als de linker- of rechter axillaire zenuw als de zijde gespecificeerd moet worden.

Na het verlaten van de wervelkolom loopt de axillaire zenuw achter de axillaire slagader en loopt door tot aan de onderrand van de subscapularis-spier op het schouderblad. Hij kronkelt naar achteren en loopt langs de achterste humerale circumflex-slagader langs de arm.

De zenuw passeert vervolgens een gebied dat de vierkante ruimte wordt genoemd, voordat hij zich verder splitst in zijn terminale takken, namelijk:

• De voorste (of “bovenste”) tak , die om de nek van de humerus (grappig bot) heen kronkelt en onder de deltoïde spier (de driehoekige spier van de schouder en bovenarm) doorloopt. Deze sluit vervolgens aan op de voorste rand van de deltoïde spier. Deze tak geeft ook een paar kleine takken af ​​die cutaan zijn, wat betekent dat ze de huid in dat gebied bedienen.
• De achterste (of “onderste”) tak , die de teres minor-spieren en het onderste deel van de deltoïde innerveert; deze gaat de diepe fascia binnen en wordt de superieure laterale cutane zenuw. Deze wikkelt zich vervolgens om de onderste rand van de deltoïde en verbindt zich met de huid over de onderste twee derde van de spier, en bedekt de lange kop van de triceps brachii.
• De gewrichtstak , die ontspringt uit de stam van de nervus axillaris en het glenohumerale gewricht binnengaat, dat zich in de schouder bevindt, onder de spier van de subscapularis.

De vierkante ruimte is een klein gebied van je schouderblad net boven de oksel waar een opening in de spieren zit. Deze opening biedt ruimte voor zenuwen en bloedvaten om door te lopen naar de arm.

Anatomische variaties

Het is belangrijk dat chirurgen op de hoogte zijn van mogelijke variaties in het verloop van een zenuw, zodat ze schade aan de zenuw tijdens de operatie kunnen voorkomen.

In een casusrapport uit 2016 merkten zorgverleners een incidentie op van de axillaire zenuw die direct aftakt van de bovenste stam van de plexus brachialis in plaats van het achterste ruggenmerg. In dit geval innerveerde het de subscapularis-spier en latissimus dorsi naast de deltoïde en teres minor-spieren. Het had ook een communicerende tak naar het achterste ruggenmerg.

In een casusrapport uit 2019 werden meerdere afwijkingen in het verloop van de okselzenuw gedocumenteerd bij een vrouw met pijn en ernstig beperkte beweging in haar schouder. Tijdens een omgekeerde totale schouderprothese ontdekte de chirurg dat de okselzenuw naast het coracoïdproces liep in plaats van eronder, en dat deze dicht bij de subscapularis-spier bleef in plaats van door de vierkante ruimte te lopen.

In het casusverslag werd melding gemaakt van eerdere meldingen van okselzenuwen die niet door de vierkante ruimte liepen. In die gevallen doorboorden ze echter de subscapularis-spier of splitsten ze zich in takken voordat ze de vierkante ruimte bereikten. Bij deze vrouw deed de zenuw echter niets van dit alles.

Functie

De okselzenuw functioneert zowel als een motorische zenuw (die zorgt voor beweging) als een sensorische zenuw (die zorgt voor sensaties, zoals aanraking of temperatuur).

Motorische functie

Als motorische zenuw innerveert de axillaire zenuw drie spieren in de arm. Dit zijn de:

• Deltoïde spier , waarmee u het schoudergewricht kunt buigen en uw schouder naar binnen kunt draaien
• Lange kop van de triceps , langs de achterkant van de buitenste arm, waarmee u uw arm kunt strekken en de supperarm naar uw lichaam kunt trekken of naar achteren kunt strekken. Deze spier kan ook worden geïnnerveerd door de radiale zenuw.
• Teres minor , een van de rotator cuff-spieren , die aan de buitenkant van de schouder begint en diagonaal langs een groot deel van de onderrand van het schouderblad loopt en samenwerkt met andere spieren om de externe rotatie van uw schoudergewricht mogelijk te maken

Sensorische functie

In zijn sensorische rol brengt de okselzenuw informatie naar de hersenen van:

• Glenohumeraal gewricht (het kogelgewricht in de schouder)
• Huid die de onderste twee derde van de deltoïde spier bedekt , via de superieure laterale cutane tak

Geassocieerde voorwaarden

Problemen met de axillaire zenuw kunnen worden veroorzaakt door verwondingen langs de route door de arm en schouder, maar ook door ziekte. Veelvoorkomende verwondingen aan de regio zijn:

• Ontwrichtingen van het schoudergewricht, die een verlamming van de okselzenuw kunnen veroorzaken
• Fractuur van de chirurgische nek van het opperarmbeen
• Compressie als gevolg van het lopen met krukken (ook wel “krukverlamming” genoemd)
• Druk van een gipsverband of spalk
• Direct trauma , zoals een impact of een snijwond
• Ongevalsletsel tijdens een operatie , met name een kijkoperatie van het onderste glenoïd en het kapsel
• Quadrangular space-syndroom , waarbij de okselzenuw wordt bekneld op de plaats waar deze door die ruimte loopt (komt het meest voor bij atleten die vaak bovenhandse bewegingen maken)
• Beschadiging van de zenuwwortel tussen de vijfde en zesde halswervel, waar de zenuw uit het ruggenmerg komt, wat kan worden veroorzaakt door tractie, compressie of een hernia (‘uitpuilende schijf’)
• Systemische neurologische aandoeningen , zoals multiple sclerose
• Erbse parese , een aandoening die vaak het gevolg is van een geboortetrauma, schouderdystocie genaamd, waarbij de schouder(s) van een baby tijdens de bevalling vast komen te zitten

Schade kan leiden tot axillaire zenuwverlamming, een type perifere neuropathie (pijn door zenuwbeschadiging) dat zwakte in de deltoïde en teres minor spieren kan veroorzaken. Dit kan leiden tot het verlies van het vermogen om de arm van het lichaam af te tillen, evenals zwakte in meerdere soorten schouderbewegingen.

Als de schade ernstig genoeg is om verlamming van de deltoïde spier en de teres minor te veroorzaken, kan dit leiden tot een zogenaamde ‘platte schouderdeformiteit’, waarbij u uw schouder niet plat kunt leggen als u ligt.

Axillaire zenuwbeschadiging kan ook leiden tot een verandering, vermindering of verlies van gevoel in een klein deel van de arm net onder de schouder. Dat gebied wordt vaak de Sergeant’s patch of regimental badge genoemd, omdat het de plek is waar de strepen op de arm van een militair uniform zouden komen.

Als uw zorgverlener vermoedt dat er een probleem is met de functie van de axillaire zenuw, testen ze doorgaans het bewegingsbereik in uw schouder en de gevoeligheid van de huid. Een verschil in het bewegingsbereik tussen uw schouders kan duiden op een zenuwbeschadiging.

Om zenuwverlamming verder te verifiëren, kunt u worden doorgestuurd voor elektromyografie en een zenuwgeleidingsonderzoek. In sommige gevallen kunnen een MRI (magnetic resonance imaging) en/of röntgenfoto’s gerechtvaardigd zijn, vooral als de oorzaak van mogelijke zenuwschade onbekend is.

Revalidatie

Afhankelijk van de aard van de verwonding kunnen niet-chirurgische behandelingen de aanbevolen behandelwijze zijn. Een operatie is het laatste redmiddel als andere behandelingen niet voldoende zijn.

Niet-chirurgische behandeling van een beschadiging van de okselzenuw kan bestaan ​​uit een combinatie van immobilisatie, rust, ijs, ontstekingsremmende medicijnen en fysiotherapie.

Fysiotherapie, die doorgaans ongeveer zes weken duurt en zich richt op het versterken en stimuleren van de spieren die door de axillaire zenuw worden geïnnerveerd. Een belangrijk doel is het voorkomen van gewrichtsstijfheid, aangezien dit uw functie op de lange termijn kan belemmeren.

Chirurgie

Als minder invasieve behandelingen falen, kan een operatie een optie zijn, vooral als er meerdere maanden zijn verstreken zonder significante verbetering. De uitkomst is over het algemeen beter als de operatie binnen zes maanden na het letsel wordt uitgevoerd, maar ongeacht het tijdsbestek wordt de prognose in ongeveer 90% van de gevallen als goed beschouwd.

Chirurgische ingrepen die kunnen worden uitgevoerd bij een disfunctie of letsel van de okselzenuw zijn onder andere:

• Neurolyse : Hierbij worden zenuwvezels gericht gedegeneratied. Hierdoor worden de zenuwsignalen onderbroken en verdwijnt de pijn, terwijl het beschadigde gebied geneest.
• Neurorrhaphy : Deze procedure komt er in principe op neer dat een doorgesneden zenuw weer aan elkaar wordt gehecht.
• Zenuwtransplantatie : Transplantatie houdt in dat een deel van een andere zenuw, vaak de surale zenuw, wordt getransplanteerd om doorgesneden zenuwen opnieuw te verbinden, vooral wanneer het beschadigde deel te groot is om te worden gerepareerd door neurorrhafie. Dit maakt een pad voor signalen mogelijk en stimuleert de hergroei van zenuwaxonen.
• Neurotisatie (ook wel zenuwtransplantatie genoemd) : Vergelijkbaar met transplantatie, maar wordt toegepast wanneer de zenuw te beschadigd is om te genezen. Bij deze procedure wordt een gezonde maar minder belangrijke zenuw, of een deel ervan, getransplanteerd om de beschadigde zenuw te vervangen en de functie te herstellen.