De voorste kruisband (ACL) en de achterste kruisband (PCL) zijn twee belangrijke banden in de knie die samenwerken om stabiliteit te bieden. Het zijn ook veelvoorkomende plekken van ernstige scheuren, met name bij atleten.
Hoewel ACL- en PCL-blessures op het eerste gezicht vergelijkbare symptomen lijken te hebben, zoals knie-instabiliteit en pijn, hebben de banden unieke kenmerken waardoor ze verschillen in termen van wie erdoor wordt getroffen, de omvang van de blessure en behandelrichtlijnen.
Inhoudsopgave
Anatomie
De ACL en PCL zijn twee belangrijke ligamenten die kruislings in het gewricht lopen, waardoor de knie kan buigen en strekken zonder heen en weer te schuiven. De ACL voorkomt dat de tibia naar voren langs het femur schuift, terwijl de PCL voorkomt dat de tibia en femur naar achteren schuiven.
Samen zorgen ze voor stabiliteit van het kniegewricht, waardoor het niet van de ene naar de andere kant kan bewegen en tegelijkertijd wel kan buigen en strekken. De ACL voorkomt dat de tibia naar voren langs het femur schuift, terwijl de PCL voorkomt dat de tibia en het femur naar elkaar toe schuiven.
De andere twee ligamenten van de knie, het mediale collaterale ligament (MCL) en het laterale collaterale ligament (LCL) . Deze lopen langs de buitenkant van de knie en voorkomen dat de knie zijwaarts buigt.
Symptomen
De symptomen van ACL-blessures en PCL-blessures zijn in essentie hetzelfde: pijn, zwelling en knie-instabiliteit. Waar ze vaak verschillen, is de mate van de blessure en de ernst van de symptomen.
Omdat het kleiner en zwakker is dan de PCL, is de kans groter dat de ACL een complete scheur oploopt . Wanneer dit gebeurt, kan er een hoorbare “plop” te horen zijn op het moment dat het ligament scheurt. ACL-schade kan zich uitstrekken tot aangrenzende structuren, waaronder andere ligamenten en het halvemaanvormige kraakbeenkussentje dat bekendstaat als meniscus dat dient als een kussen tussen de onderkant van het dijbeen en de bovenkant van het scheenbeen.
De pijn van een ACL-scheur is meestal heviger dan die van een PCL-scheur. Er kan ook sprake zijn van aanzienlijk (of volledig) verlies van bewegingsbereik van de knie. Zwelling door een ACL-scheur ontwikkelt zich meestal langzaam, in de loop van 24 uur.
De meeste PCL-letsels zijn gedeeltelijke scheuren. Zwelling treedt waarschijnlijk bijna onmiddellijk op, maar er zal relatief weinig pijn zijn, indien aanwezig. Minder dan 20% van de kniebandletsels betreft de PCL.
Oorzaken
Zowel ACL-scheuren als PCL-scheuren kunnen het gevolg zijn van een sportongeluk. De ACL raakt het meest waarschijnlijk gewond bij een plotselinge stop of een snelle verandering van richting, bewegingen die typisch zijn voor activiteiten zoals voetbal, basketbal, American football en skiën. Een onhandige landing na een sprong kan de ACL ook beschadigen. Het risico op een sportgerelateerde ACL-scheur is groter voor mensen die in slechte fysieke conditie zijn, slecht passende schoenen (of skibindingen) hebben en op glad kunstgras spelen.
Vrouw zijn is ook een risicofactor voor ACL-scheuren. Vrouwelijke atleten hebben twee tot zeven keer meer kans om hun ACL te verwonden dan mannen vanwege een aantal anatomische en biomechanische verschillen tussen de twee geslachten.
PCL-scheuren ontstaan meestal wanneer de knie gebogen is, zoals bij een val met de knie naar beneden gericht of bij een auto-ongeluk waarbij de gebogen knie tegen het dashboard aan komt. Een harde klap op het scheenbeen net onder de knie, zoals kan gebeuren bij voetbal of soccer, kan de PCL ook verwonden, net als een misstap op een oneffen oppervlak.
Diagnose
Om een gescheurde voorste kruisband (ACL) of achterste kruisband (PCL) te diagnosticeren, begint een arts met een lichamelijk onderzoek, waarbij hij let op bepaalde tekenen en symptomen van letsel.
Bij een ACL-scheur is de knie gevoelig bij aanraking langs de gewrichtslijn en is het moeilijk, zo niet onmogelijk, om de knie te buigen. Er kunnen ook spasmen en bewaking van de hamstringspieren aan de achterkant van de dij optreden.
Een duidelijk teken van een PCL-scheur is een achterwaartse, doorzakkende positie van de knie als deze gebogen is. De knieschijf kan mogelijk nog verder naar achteren schuiven als de knie meer dan 90 graden gebogen is.
Als er een vermoeden is van een scheur, kan de diagnose worden bevestigd met een röntgenfoto (waarmee volledige scheuren zichtbaar zijn) of met behulp van MRI (waarmee banden en ander zacht weefsel beter zichtbaar zijn).
Behandeling
De behandeling van ACL- en PCL-blessures is in principe hetzelfde, maar verschilt afhankelijk van de ernst of graad van de blessure:
- Graad 1: Het ligament is licht uitgerekt, maar de knie is stabiel.
- Graad 2: De band is losgeraakt of gedeeltelijk gescheurd.
- Graad 3: Er is sprake van een volledige scheuring van het ligament.
Afhankelijk van de graad kan de blessure worden behandeld met het RICE-protocol : rust, ijs, compressie en elevatie. Fysiotherapie wordt vaak aanbevolen om de gewrichtssterkte en het bewegingsbereik terug te krijgen. Volledige scheuren kunnen arthroscopische chirurgie en ligamentreconstructie vereisen .
Het enige echte verschil tussen de behandeling van ACL- en PCL-letsels is de waarschijnlijkheid van een chirurgische ingreep. Omdat ACL-scheuren vaker dan niet compleet zijn, is de behandeling doorgaans veel uitgebreider.
Niet iedereen met een complete ACL-ruptuur heeft een operatie nodig. Mensen die grotendeels inactief zijn of ouder zijn, kunnen vaak met een kniebrace of een hulpmiddel voor mobiliteitsondersteuning na een ACL-scheur.
De meeste PCL-letsels genezen daarentegen vanzelf, zonder operatie. Soms zijn alleen krukken en een knie-immobilisator nodig om te voorkomen dat de knie beweegt tijdens het herstel.